2024 жыл
Бердібек Ыдырысұлы Соқпақбаев
(15 қазан 1924, Алматы облысы, Нарынқол ауданы, Қостөбе ауылы - 1991, Алматы) — қазақ балалар жазушысы, ақын, сценарист. Оның «Менің атым Қожа» повесі әлемнің 68 тіліне аударылған.
Өмірбаяны
Бердібек өскен отбасы өте кедей еді. Ол Албан тайпасының Құрман руының Беснайза тармағынан шыққан. Ол өзінің балалық шағын "Балалық шаққа саяхат" (1960) повесінде өте әсем сипаттаған. Бердібек 8 жасында анасынан айырылды, бұл оның өмір бойы айнымас азабы болып қалды. Баланың бойына білімге деген сүйіспеншілікті кейін соғыста қаза тапқан ағасы Сатылған сіңірткен. Бала аштық пен ауыр жұмысты және т.б қиыншылықтарды басынан өткерген. Дегенмен, ол өте ізденімпаз, қабілетті бала болып өсті және өмір бойы өзінің оптимизмі мен көңілділігін сақтап қала алды.
Мектептен және ФЗО-дан кейін ол әскерде қызмет етті. Одан кейін Алматыда Абай атындағы Қазақ педагогикалық институтының филология факультетінде оқып (1945-1948), кейін туған ауылында екі жыл ұстаз болып жұмыс атқарды. 1950 жылдан бастап Алматы қаласындағы «Пионер» және «Қазақстан пионерлері» қазақ газеттерінің редакцияларында қызмет етті. Кейіннен Соқпақбаев Мәскеудегі Жоғары әдеби курсты (1955-57) бітірген.
Бердібек Соқпақбаев жазушылық жолын «Бұлақ» (Көктем) жыр жинағынан бастады. 1950 жылы жарық көріп, бірден өз оқырмандарын тапты. Жазушының келесі кітабы – «Он алты жасар чемпион» повесі.
Менің атым Қожа
Ол тағы да көптеген әңгімелер мен повестер жазды, бірақ Соқпақбаевқа "Менің атым Қожа" (1957) повесі үлкен даңқ әкелді. Кітап (алғашқы атауы "Өзім тұралы повесть") әр түрлі күлкілі, бірақ өзіне жағымсыз жағдайларға тап болатын Қожа есімді бұзық және қияңқы оқушы туралы. Бірақ қазақтың Хеклберри Финнге ұқсас кейіпкерінің оқиғасы жергілікті сыншылар мен педагогтардың түсінбеушілігі мен наразылығын тудырды. Ол орыс тіліне аударылды, бірақ Алматы баспасы жанжалдан қорқып, қолжазбаны авторға қайтарды. Алайда кітап көп ұзамай "Балалар әдебиеті" баспасында (1958, Мәскеу) жарық көрді, содан кейін орыс тілінен аударылып, шетелде 68 тілде жарық көрді. 1963 жылы "Қазақфильм" студиясы сол кітап бойынша жазылған киносценарийді экранға шығарды. "Менің атым Қожа" фильмі Францияның Канн қаласындағы жастар мен балаларға арналған кинофильмдердің халықаралық фестивалінде (1967) арнайы сыйлыққа ие болды.
